ΔΙΑΝΟΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

Μία εγγενής αδυναμία των ταινιών που βιογραφούν μεγάλους επιστήμονες είναι ότι δεν μπορούν να εξηγήσουν στον αμύητο θεατή τα επιστημονικά επιτεύγματα των βιογραφούμενων. Όταν μάλιστα έχουμε να κάνουμε με μαθηματικούς τότε τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο. Αυτή είναι η περίπτωση της κινηματογραφικής βιογραφίας του Ινδού μαθηματικού Ραμανουτζάν. Το καλών προθέσεων δράμα επικεντρώνεται στην εκπληκτική, ελάχιστα γνωστή ιστορία του Σρινιβάζα Ραμανουτζάν ενός νέου Ινδού στην αρχή του περασμένου αιώνα. Η ακατέργαστη ιδιοφυία του για τα καθαρά μαθηματικά και ο μεγάλος όγκος πρωτότυπης εργασίας που παρήγαγε αβοήθητος εκτός ακαδημαικής κοινότητος, εξέπληξε τους καθηγητές του Κολλεγίου Τρίνιτυ στο Καίμπριτζ. Τον παρουσίασε ο μέντοράς του, ο εξέχων μαθηματικός της εποχής Γκόντφρει Χάρντι. Ο Ραμανουτζαν αντιμετώπισε τον αντιδραστικό συντηρητισμό και ρατσισμό του βρετανικού κατεστημένου πριν γίνει τελικά αποδεκτός. Είναι ένα καλοφτιαγμένο έργο αλλά δεν λύνει το πρόβλημα της παρουσίασης μαθηματικών προβλημάτων στην μεγάλη οθόνη. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Το να λύνει κάποιος εξισώσεις δεν είναι και το πιό δελεαστικό πράγμα για ένα δράμα αξιώσεων. Η καθ’  όλα πειστική αυτή βιογραφία που τοποθετείται στα χρόνια του Α παγκοσμίου πολέμου ασχολείται με μιά βασανισμένη μαθηματική ιδιοφυία, τον Ινδό Σρινιβάζα Ραμανουτζάν. Ακολουθεί την συνηθισμένη τυπολογία χρησιμοποιώντας πολύ τις διδασκαλίες στον μαυροπίνακα αλλά αφηγείται μιά πραγματική ιστορία έχοντας ευγενείς προθέσεις έτσι ώστε να αισθάνεσαι ένοχος αν της αντισταθείς.

Οι έρευνες του Ραμανουτζάν στην θεωρία αριθμών και σε άλλούς κλάδους των μαθηματικών συντάραξαν τους ακαδημαικούς κύκλους της Αγγλίας. Αυτοδίδακτος αλλά άνεργος είχε μια σκληρή ζωή στο Μαδράς της Ινδίας όπου τον ανακάλυψε ο μηχανικός Σερ Φράνσις Σπρίνγκ και τον γνώρισε στον διάσημο μαθηματικό του Κέμπριτζ Γκ. Χάρντι (Τζέρεμι Αιρονς).

Αυτός αρχικά φοβήθηκε ότι ήταν φάρσα. Ποιός ήταν, δηλαδή, αυτός ο άγνωστος Ινδός που ισχυριζόταν ότι  μπορούσε να ορίσει συναρτήσεις Γάμμα για αρνητηκές τιμές;

Η σχέση του Ραμανουτζαν με τον Χάρντι που γίνεται σιγά σιγά στενότερη δίναι τον δραματικό τόνο στην ταινία και αποκτά μεγάλη σημασία και για τους δύο σε σημείο που ο Χάρντι να αναφέρεται σε αυτήν ως «το μοναδικό ρομαντικό γεγονός της ζωής του». Μεγάλος είναι  ο ρόλος του ρατσισμού από την μεριά των άλλων καθηγητών του Τρίνιτυ οι οποίοι δεν παραδέχονται ότι οι αποδείξεις του Ραμανουτζαν είναι πρωτοτυπες.

Ο D. Patel δίνει μιά συγκινητική ερμηνεία αλλά φθάνει πολλές φορές στο σημείο να τον αγιοποιεί. Γι αυτό έρχεται η ερμηνεία του συμπρωταγωνιστή του Τζ. Αιρονς (που κάνει τα τελευταία χρόνια μια δεύτερη καριέρα) ο οποίος έχει ένα εύκολο έργο μιά και ο Χάρντι ήταν δεδηλωμένος άθεος, προληπτικός και ιδιόρρυθμος. Έχει μια εξαιρετική σκηνή οπου περπατάει με μιά ομπρέλα ενώ ο ήλιος λάμπει. Ίσως ο Άιρονς να κλέβει την παράσταση από τον πρωταγωνιστή της ταινίας.

Παρ’ ολο που ο Ραμανουτζαν κάνει μαθηματικά την περισσότερη ώρα, η ταινία ενδιαφέρεται και για άλλα πράγματα. Πως ερωτεύεται, την γυναίκα του, πως την αποχωρίζεται για να πάει στην Αγγλία, τον ρατσισμό του Καίμπριτζ και την πορεία του από την φτωχή ζωή στην αναγνώριση από την διεθνή ακαδημαική κοινότητα. Δεν μπορούμε ούτε κατά διάνοια να περιγράψουμε την συνεισφορά του Ραμανουτζαν στα μαθηματικά. Θα δώσουμε όμως δύο απλά παραδείγματα. Το πρώτο αφορα την παράσταση :

η οποία είναι μιά άπειρη ρίζα. Ο Ραμανουτζαν έθεσε το πρόβλημα της εύρεσης της τιμής αυτής της παράστασης σε ένα Ινδικό περιοδικό. Κανένας δεν απάντησε για τρεις μήνες και τότε έδωσε μόνος του τηναπάντηση βασιζόμενος σε μιά γενικότερη ταυτότητα. Η λύση είναι το 3.

Το δεύτερο παράδειγμα αφορά τον αριθμό Ραμανουτζαν-Χάρντι, που είναι ο αριθμός 1729. Η ιστορία έχει ως εξής. Όταν ο Ραμανουτζαν νοσηλευόταν σε κάποιο νοσοκομείο, ο Χάρντι τον επισκέφθηκε και όταν τον είδε του παραπονέθηκε ότι ο αριθμός του ταξί που τον μετέφερε δηλαδή ο 1729 ειναι ένας βαρετός αριθμός. Τότε ο Ραμανουτζάν διαφώνησε λέγοντας ότι είναι ο μικρότερος ακέραιος που γραφεται σαν άθροισμα δύο κύβων με δύο διαφορετικούς τρόπους δηλαδή,

1729 = 1³ + 12³ = 9³ + 10³.

Κάποτε ο Ραμανουτζαν ρώτησε τον Χάρντι , «Θέλεις να μάθεις από που μου έρχονται οι ιδέες ; Μου μιλάει ο Θεός».

Δεν χρειάζεται να καταλαβαίνει κάποιος τα μαθηματικά για να απολαυσει την ταινία «Ο άνθρωπος που ήξερε το άπειρο». Την συνιστούμε ανεπιφύλακτα.