Η Συμβολή της Γεωλογικής γνώσης στην εξέλιξη της Ανθρώπινης Σκέψης
Η Συμβολή της Γεωλογικής γνώσης στην εξέλιξη της Ανθρώπινης Σκέψης.
Η έννοια του γεωλογικού χρόνου.
Η ιστορία της μεταβολής της Γης είναι μια ιστορία συνεχών αλλαγών και ανατροπών στο διάνυσμα του γεωλογικού χρόνου. Άλλες από αυτές είναι ποσοτικά τόσο μικρές και ποιοτικά τόσο ανεπαίσθητες, που δεν μπορούν να ανιχνευθούν χωρίς επιστημονική έρευνα. Πράγματι, η επιστήμη διαπιστώνει και αποδεικνύει ότι σήμερα τίποτα δεν είναι όπως ακριβώς ήταν χθες, έστω κι αν αυτό δεν είναι εύκολα αντιληπτό με τα αισθητήρια όργανά μας.
Ο χρόνος υπήρξε πάντα ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του ανθρώπου. Η γεωλογική γνώση συμβάλει ουσιαστικά στην κατανόηση και αποσαφήνισή του. Στην καθημερινή ζωή ο χρόνος σημαίνει λεπτά, ώρες, μήνες, χρόνια, δεκαετίες. Η ιστορική μας μνήμη επεκτείνεται σε αιώνες και μερικές μόνο χιλιάδες χρόνια. Για ένα γεωλόγο η κλίμακα χρόνου είναι της τάξης δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων και κυρίως εκατομμυρίων. Οι γεωλόγοι έχουν αναπτύξει μεθόδους χρονολόγησης και ταξινόμησης των γεωλογικών συμβάντων και της εξέλιξης της ζωής, βασισμένες πάνω σε σχετικές ή απόλυτες ηλικίες πετρωμάτων και απολιθωμάτων. Η επανάσταση της ραδιοχρονολόγησης έδωσε απόλυτες χρονολογήσεις και έδειξε το μεγάλο βάθος του γεωλογικού χρόνου. Ο γεωλογικός χρόνος ξεκινά από το παρόν, διαπερνά την παλαιοντολογική ιστορία του ανθρώπου (1-5 εκατ. χρόνια), των θηλαστικών (60-70 εκατ. χρόνια), της ζωής στην ξηρά (500 εκατ. χρόνια), της απαρχής της ζωής στον πλανήτη μας (1-3,5 δις χρόνια), της δημιουργίας της Γης (4,5 δις χρόνια). Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα τα βουνά, οι κοιλάδες, η έκταση και θέση των θαλασσών, που φαίνονται να είναι αιώνια στην κλίμακα μιας ανθρώπινης ζωής, μεταβάλλονται «ραγδαία» και φαίνονται να βρίσκονται σε μια διαρκή κίνηση κάτω από την επίδραση πολύ ισχυρών δυνάμεων. Η βιαιότητα αυτών των δυνάμεων, που εδράζονται λίγα μόνο χιλιόμετρα κάτω από τα πόδια μας, εκδηλώνονται μέσα στα όρια μιας ανθρώπινης ζωής με τα στιγμιαία γεωδυναμικά φαινόμενα, όπως οι σεισμοί και οι ηφαιστειακές εκρήξεις.
Ο γεωλογικός χρόνος είναι σήμερα έννοια προσιτή και οικεία στο σύγχρονο άνθρωπο. Συνδέεται άμεσα και επεκτείνει την εξαιρετικά περιορισμένη ιστορική και αρχαιολογική μνήμη σε ιδιαίτερα μεγάλο βάθος. Η γεωλογική ιστορική εξέλιξη ενοποιείται με την ανθρώπινή μας κοινωνική ιστορία και μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να επανατοποθετήσουμε και να εκτιμήσουμε το είδος μας και τη σχέση μας με το φυσικό κόσμο. Μετά από πολλές αλλαγές στην Κοινωνία, στις Γεωεπιστήμες και τη Βιολογία, οι άνθρωποι δεν θεωρούνται πλέον μοναδικό και ξεχωριστό είδος στη φύση, αλλά ένα παράγωγο της ίδιας φυσικής διεργασίας με τα άλλα είδη. Η ενοποίηση της ανθρώπινης και γεωλογικής ιστορίας γίνεται με τη συμβολή της Παλαιοανθρωπολογίας, κλάδου της Παλαιοντολογίας, και της Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο πλαίσιο της Τεταρτογενούς γεωλογικής εποχής η οποία αντιστοιχεί στις εποχές της ανθρώπινης δραστηριότητας Παλαιολιθική, Μεσολιθική και Νεολιθική.
Η μελέτη και συνειδητοποίηση του γεωλογικού χρόνου από τον άνθρωπο σήμερα δίνει μια άλλη σημαντική διάσταση στην ανθρώπινη σκέψη για τη διαχρονική κατανόηση του περιβάλλοντος, τη μεταβλητότητα και ποικιλομορφία του και την ιστορική πορεία του ανθρώπου μέσα σε αυτό και ίσως αποτελεί τη σημαντικότερη συμβολή της γεωλογίας στη σύγχρονη σκέψη.
Κώστας