Το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα: Πως καθορίζουμε με τη σκέψη μας το μέλλον!

Εύη Λιάκου, Ψυχολόγος, M.Sc, B.Sc
Υπ. Διδάκτωρ Ψυχολογίας

the story

Το 1965, δύο καθηγητές του Χάρβαρντ, οι Rosenthal και Jacobson διεξήγαγαν ένα πείραμα σε ένα δημοτικό σχολείο. Σκοπός τους ήταν να δείξουν, αν οι προσδοκίες των δασκάλων επηρεάζουν την απόδοση των μαθητών.

Έτσι, μοίρασαν ένα “τεστ νοημοσύνης” στα παιδιά και είπαν στους δασκάλους οτι τα χώρισαν σε δύο ομάδες σύμφωνα με τα αποτελέσματα του τεστ, στα έξυπνα παιδιά (υψηλό δείκτη νοημοσύνης), και στα όχι τόσο έξυπνα (χαμηλό δείκτη νοημοσύνης).

Στην πραγματικότητα τα παιδιά κάθε ομάδας είχαν επιλεγεί τυχαία!!!
Στο τέλος της σχολικής χρονιάς διαπιστώθηκε οτι όντως, τα “έξυπνα” παιδιά είχαν καλύτερες επιδόσεις στα μαθήματα από τα παιδιά της ομάδας με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης!!!

Γιατί;

Οι προσδοκίες των δασκάλων επηρέασαν τη συμπεριφορά τους και ασυνείδητα συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά στις δύο ομάδες. Αφού πίστεψαν οτι τα παιδιά της Α ομάδας είναι πιο έξυπνα, τα αντιμετώπισαν ανάλογα, οπότε οι μαθητές της Α ομάδας το πίστεψαν και απέδωσαν περισσότερο.

Science says:

Η θεωρία της αυτοεκπληρούμενης προφητείας του Merton, λέει οτι η λανθασμένη ερμηνεία μιας κατάστασης, τα σενάρια και οι προβλέψεις που κάνουμε και θεωρούμε αληθινά ενώ δεν είναι, υποσυνείδητα επηρεάζουν τις πράξεις μας σε τέτοιο βαθμό ώστε εκπληρώνουμε την αρχική μας λανθασμένη ερμηνεία.

Φανταστείτε την Εθνική τράπεζα. Μια μέρα τυχαία έρχεται ένας μεγάλος αριθμός πελατών στην τράπεζα ταυτόχρονα. Ο κόσμος βλέποντας τόσους πολλούς να έχουν πάει στην τράπεζα, αρχίζουν να ανησυχούν και διαρρέουν ψευδείς πληροφορίες οτι η τράπεζα είναι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Η φήμη της χρεοκοπίας μπορεί να προκαλέσει τέτοια ξαφνική αύξηση στις αποσύρσεις καταθέσεων, στις οποία η τράπεζα δεν μπορούσε να ανταποκριθεί, οδηγώντας την στην κήρυξη πτώχευσης.

Τι συνέβη;

Οι άνθρωποι ερμήνευσαν αρνητικά την κατάσταση και προεξόφλησαν το αποτέλεσμα ουσιαστικά προκαλώντας το να συμβεί. Δεν αντέδρασαν στις αντικειμενικές καταστάσεις, αλλά στον τρόπο που αντιλήφθηκαν αυτές τις καταστάσεις.

Άρα, η συμπεριφορά μας καθορίζεται περισσότερο από το νόημα που αποδίδουμε στα πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας παρά από τις ίδιες τις καταστάσεις.

do it now

Αποδέχομαι οτι δεν μπορώ να προβλέψω το μέλλον. Αν κάνω ένα σενάριο, θα το πιστέψω τόσο πολύ, που υποσυνείδητα θα δουλέψω για να το κάνω αληθινό.

Σταματάω να μειώνω τον εαυτό μου. Αν λέω συνεχώς “δεν θα τα καταφέρω”, τότε, αφού πιστεύω ότι δεν θα τα καταφέρω, σταματάω να προσπαθώ, οπότε πραγματικά δεν τα καταφέρνω.

Αποφεύγω να βάζω ταμπέλες. Οι ταμπέλες που βάζουμε ή επιτρέπουμε να μας βάζουν οι άλλοι, λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Πως; Αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας σαν να είναι αληθινή η ταμπέλα, οπότε υποσυνείδητα η συμπεριφορά μας προσαρμόζεται σε αυτή.

Δεν μ’ αγαπάει πια! Μήπως εμείς οι ίδιοι τελικά είμαστε υπεύθυνοι για την τροπή που παίρνουν τα πράγματα στη ζωή μας; Μήπως καθορίζουμε σε μεγάλο βαθμό με τη σκέψη μας το μέλλον μας; Όταν πιστέψουμε οτι κάποιος μας έχει βαρεθεί, τείνουμε να απομακρυνόμαστε από αυτόν, με αποτέλεσμα όντως να φύγει από κοντά μας, επειδή στην ουσία το προκάλεσε η συμπεριφορά μας και όχι επειδή αυτή ήταν η πρόθεσή του εξαρχής.

Όπως σοφά είπε ο Γκαίτε “αντιμετώπισε κάποιον όπως είναι και θα παραμείνει έτσι. Αντιμετώπισε τον όπως θα μπορούσε να είναι και θα γίνει όπως μπορεί να γίνει”.